Nobelprijs Scheikunde voor moleculenbouwers uit Duitsland en VS

STOCKHOLM - De Duitser Benjamin List en de Schotse Amerikaan David MacMillan krijgen dit jaar de Nobelprijs voor de Scheikunde. Zij hebben onderzoek gedaan naar een "inventieve manier om moleculen te bouwen", zo verklaart het Nobelcomité de keuze. Hun technologie is "nauwkeurig, goedkoop, snel en milieuvriendelijk" en wordt onder meer gebruikt bij onderzoek naar medicijnen. Hun ontdekking "heeft de mensheid al veel goeds gebracht".

List was met zijn vrouw op vakantie in Amsterdam toen hij woensdagochtend op de hoogte werd gebracht. Het Nobelcomité belde hem vlak voor de bekendmaking. "We hebben een geweldig concert in het Concertgebouw bezocht, we hebben een geweldige dag en ik verwachtte deze enorme verrassing zeker niet", zei hij tijdens een rechtstreekse verbinding met de persconferentie. List zat met een kop koffie aan het ontbijt toen zijn telefoon ging. "Ik dacht eerst dat iemand een grap met me uithaalde. Toen zag ik dat iemand uit Zweden belde. Ik keek naar mijn vrouw, zij keek naar mij en ik rende de ontbijtzaal uit. Het is moeilijk om te beschrijven wat je dan voelt. Het is een bijzonder moment dat ik nooit zal vergeten."

Het lukte de jury niet om MacMillan op de hoogte te brengen. Hij nam de telefoon niet op en kreeg daarom een voicemailbericht en een e-mail.

Eenvoudig en inventief

De hele wereld bestaat uit moleculen. Die worden gevormd door kleinere bouwstenen die aan elkaar vastgemaakt worden. Bij dat bouwen gebruiken wetenschappers katalysatoren, oftewel stoffen die een chemische reactie op gang helpen brengen. Wetenschappers hadden vroeger twee manieren om dit te doen, maar MacMillan en List ontdekten los van elkaar dat er nog een derde manier is. Dat noemden ze asymmetrische organokatalyse. "Het concept is even eenvoudig als inventief", legt het Nobelcomité uit.

List en MacMillan delen de prijs van 10 miljoen Zweedse kronen, omgerekend bijna 1 miljoen euro. De Nobelprijs voor de Scheikunde is de laatste prijs die door iemand uit Nederland is gewonnen. De prijs ging in 2016 naar Ben Feringa van de Rijksuniversiteit Groningen. De andere Nederlandse winnaars van de scheikundeprijs zijn Paul Crutzen (1995), Peter Debye (1936) en Jacobus Henricus van 't Hoff (1901).