EU-lidstaten handhaven de EU-regels voor het vervoer van dieren ongelijkmatig

BRUSSEL - Elk jaar worden miljarden runderen, varkens, schapen, geiten, pluimvee en paarden binnen en buiten de EU vervoerd om te worden gefokt, vetgemest of geslacht, omdat veehouders en vleesproducenten regionale kostenverschillen proberen uit te buiten om winst te maken. Meer dan een derde van deze transporten duren echter langer dan acht uur en de dierenwelzijnsnormen worden niet altijd nageleefd. Dit roept de vraag op of deze normen wel passend zijn.

In een vandaag gepubliceerde analyse belichten de EU-auditors tendensen op het gebied van dierenvervoer en brengen zij de uitdagingen waarmee EU-beleidsmakers worden geconfronteerd onder de aandacht. Ook onderzoeken ze nieuwe mogelijkheden in het kader van de komende herziening van de EU-regels.

De veeteelt is niet gelijkmatig over de EU-landen en -regio’s verspreid, en boerderijen zijn vaak gespecialiseerd in één soort of productiestadium. Bovendien is er een tendens naar een kleiner aantal boerderijen en slachthuizen, maar met een grotere omvang. Tegen deze achtergrond streven veehouders en vleesproducenten ernaar de productie- en slachtkosten tot een minimum te beperken, zoveel mogelijk inkomsten te genereren en schaalvoordelen te optimaliseren door gebruik te maken van de kostenverschillen tussen de lidstaten. Deze factoren stimuleren het vervoer van dieren, vooral wanneer de vervoerskosten slechts een klein deel van de detailhandelsprijs van het vlees uitmaken.

“Het vervoer van levende dieren over lange afstanden kan schadelijke gevolgen hebben voor hun welzijn”, aldus Eva Lindström, het ERK-lid dat verantwoordelijk is voor de analyse.

“De EU-wetgeving inzake het vervoer van dieren wordt niet gelijkmatig door de lidstaten gehandhaafd en het risico bestaat dat vervoerders gebruikmaken van de mazen in de wet die het gevolg zijn van de verschillende nationale sanctiesystemen.”

Het risico bestaat dat vervoerders een langere route kiezen zodat zij niet door landen met een strengere handhaving van de EU-regels en zwaardere sancties moeten rijden. Het overtreden van regels kan producenten tevens financieel voordeel opleveren, bijvoorbeeld bij het vervoer van ongeschikte dieren, omdat de EU-lidstaten doorgaans geen afschrikkende straffen opleggen.

In de analyse benadrukken de auditors de negatieve impact van het vervoer voor het dierenwelzijn kan worden beperkt door het aantal transporten en de duur ervan te verminderen, en de omstandigheden voor dieren tijdens het vervoer te verbeteren.

Zij wijzen echter ook op enkele alternatieven voor het vervoer van levende dieren. In sommige gevallen zou de slacht dichter bij de productielocatie kunnen worden gebracht en zodoende een oplossing bieden: door gebruik te maken van lokale en mobiele slachthuizen zou dierenvervoer gedeeltelijk overbodig en tevens milieuvriendelijker worden. Consumenten spelen ook een belangrijke rol bij het op gang brengen van verandering.

Zo blijkt uit een enquête dat sommigen bereid zijn meer te betalen voor vlees, maar alleen als ze weten dat de dieren een goed leven hebben gehad.

Volgens de auditors zouden consumenten meer weloverwogen aankopen maken als ze hierover beter zouden worden geïnformeerd. Dit zou kunnen gebeuren door het invoeren van een EU-etiketteringssysteem voor dierenwelzijn. Een dergelijk systeem zou zorgen voor meer transparantie en een geharmoniseerde vleesetikettering in de EU. Al met al kunnen de nieuwe regels een structurele overgang naar een duurzamere voedselvoorziening bevorderen. Hierdoor zouden producenten en consumenten worden gestimuleerd duurzamere keuzes te maken. De EU-beleidsmakers zouden kunnen overwegen dierenleed in de vervoerskosten en vleesprijzen op te nemen.

De gegevens over het vervoer van levende dieren in de EU zijn versnipperd en de Europese Commissie beschikt niet over een volledig en gecentraliseerd overzicht van deze transporten. Volgens de auditors zouden IT en technologische vooruitgang op dit gebied beter kunnen worden benut. Zo kan met een IT-systeem op EU-niveau het vervoer van levende dieren worden gevolgd en kunnen de gegevens worden gecentraliseerd, en zouden camera’s en sensoren de bewegingen van dieren kunnen volgen en het dierenwelzijn kunnen meten.

Dieren worden blootgesteld aan stress wanneer ze in voertuigen worden geladen. Tijdens het vervoer lijden ze mogelijk honger en dorst en hebben ze te maken met hitte en een gebrek aan ruimte en rust. Een dier kan tijdens zijn leven meerdere keren worden vervoerd: varkens die in Duitsland worden vetgemest en geslacht worden vaak in Denemarken of Nederland geboren, terwijl runderen die in Frankrijk, Ierland of Litouwen zijn geboren, vaak in Spanje of Italië worden vetgemest en geslacht.

De meeste handel in levende dieren tussen de lidstaten vindt plaats over de weg. Volgens de beschikbare gegevens bestond 63 procent van het dierenvervoer tussen 2017 en 2021 uit korte reizen tot 8 uur, gevolgd door lange reizen (33 procent) en door zeer lange reizen van meer dan 24 uur (4 procent). De afgelopen jaren bekommeren EU-burgers zich steeds meer om het welzijn van dieren.

Ngo’s hebben gewezen op de slechte vervoersomstandigheden van dieren en het Europees Parlement heeft een enquêtecommissie voor de bescherming van dieren tijdens het vervoer ingesteld. Het gemeenschappelijk landbouwbeleid van de EU is tot dusver niet gericht geweest op dierenwelzijn tijdens het vervoer. De Commissie is voornemens vóór het eind van het jaar herziene regels voor dierenwelzijn voor te stellen.