RIVM: relatief veel PFAS in vis, maar voedingsadvies blijft staan

BILTHOVEN - Een groot deel van de Nederlanders wordt blootgesteld aan hoeveelheden PFAS die ongezond kunnen zijn, bevestigt nieuw onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Vooral via voedsel, en dan met name door het eten van vis, worden mensen blootgesteld aan de chemische stoffen. Toch blijft het volgens het RIVM verstandig om een keer per week vis te eten, zoals het Voedingscentrum ook adviseert. Vis bevat namelijk belangrijke voedingsstoffen, vitaminen en mineralen.

De concentraties die mensen binnenkrijgen, liggen boven de zogeheten "gezondheidskundige grenswaarde". Die veilig geachte grens ligt bewust heel laag. Dat de blootstelling daarboven ligt, betekent daarom niet direct dat iedereen er vroeg of laat ziek van zal worden.

De hoeveelheid PFAS die mensen gemiddeld binnenkrijgen, is volgens het donderdag verschenen rapport wel zo'n 40 procent lager dan eerder was ingeschat op basis van minder gegevens. Toch vindt het RIVM het zorgwekkend dat de grenswaarde wordt overschreden. Als mensen langere tijd worden blootgesteld aan te hoge concentraties, kan dat gezondheidsschade opleveren.

PFAS-concentraties

Het RIVM onderzocht van 54 voedingsmiddelen enkele monsters. Kabeljauw bleek de hoogste PFAS-concentraties te bevatten, gevolgd door zalm uit blik en vissticks. De onderzoekers hebben een algemeen advies om de hoeveelheid PFAS die je binnenkrijgt te beperken: zorg voor gevarieerd eten.

PFAS staat voor per- en polyfluoralkylstoffen. Onder deze noemer vallen chemische stoffen die amper afbreekbaar zijn en in verband worden gebracht met kanker, verhoogd cholesterol en voortplantingsdefecten.

Kraanwater

Van de stoffen die mensen binnenkrijgen, komt meer dan 70 procent uit voedsel. De rest komt uit andere bronnen, waaronder drinkwater. Waar dat uit oppervlaktewater wordt gemaakt, bevat het de meeste PFAS. Op zich zijn de concentraties laag, maar alle kleine beetjes dragen bij aan de totale blootstelling. Het meeste kraanwater komt in Nederland overigens uit grondwater en dat is schoner. Het RIVM adviseert mensen vooral water uit de kraan te blijven drinken.

PFAS is vrijwel overal in het milieu te vinden. Het kent veel toepassingen, van voedselverpakkingen en antiaanbaklagen tot waterdichte kleding. Door fabrieken als Chemours in Dordrecht en 3M in Antwerpen is het jarenlang in de lucht uitgestoten en in rivieren geloosd.

De regelgeving is de afgelopen jaren wel strenger geworden. In Europees verband wordt gewerkt aan een totaalverbod op de stoffen, maar dat kan nog jaren duren.