In 2023 groeit de bouwproductie licht, 2024 brengt krimp

AMSTERDAM - ING Research verwacht dat de bouwsector dit jaar nog licht groeit (+0,5 procent). Volgend jaar slaat de krimp echter wel flink toe (-2,5 procent), de grootste krimp in de bouw sinds 2013. De nieuwbouw van woningen staat onder druk door de hogere rente, dalende huizenprijzen en een tekort aan bouwgrond. In 2022 en begin 2023 bood de toenemende vraag naar energiebesparende maatregelen tegenwicht. De vraag hiernaar blijft hoog, maar door de gedaalde energieprijzen is de hausse wel over. In het begin van de bouwketen, zoals bij projectontwikkelaars en producenten van beton en bakstenen, is al een flinke daling van de vraag zichtbaar. De komende kwartalen zal dit in de gehele bouwketen voelbaar worden.

Bouw zette groei begin 2023 door

In het eerste kwartaal van 2023 groeide de bouwproductie verder met 2,3 procent ten opzichte van het vierde kwartaal 2022. Ook toen liet de bouwsector nog een flinke groei zien met 2,5 procent. Dit is beduidend beter dan de totale Nederlandse economie die in het eerste kwartaal van dit jaar kromp met 0,3 procent.

Vraag naar energiebesparende werkzaamheden over top heen

De nog aanhoudende hoge groei in de bouw werd vooral veroorzaakt door energiebesparende maatregelen. Zo zorgden de hogere energieprijzen in de installatie-, herstel- en renovatiemarkt voor een enorme extra vraag naar energiebesparende bouwwerkzaamheden. Het gaat daarbij onder andere om de installatie van (hybride) warmtepompen, plaatsing van zonnepanelen en isolatiewerkzaamheden. Installatiebedrijven lieten hierdoor in het eerste kwartaal nog een omzetgroei zien van bijna 20 procent.

"De enorme interesse in energiebesparende maatregelen lijkt afgenomen door de daling van de energieprijzen", aldus ING senior econoom Bouw Maurice van Sante, “De vraag is echter nog relatief hoog, maar de enorme groei lijkt eruit. Hierdoor valt deze steunpilaar, die tegenwicht bood voor de afnemende nieuwbouwproductie, gedeeltelijk weg.”

Problemen voor in de keten bij nieuwbouw al flink voelbaar

Woningbouwprojecten hebben last van de terugvallende woningmarkt door onder andere de hogere rente. Daarnaast zorgt de stikstofproblematiek, hoge bouwprijzen, tekort aan bouwgrond en vaak complexe projectontwikkeling ervoor dat het bouwvolume onder druk staat. Aan het begin van de keten is dit al duidelijk voelbaar. Het aantal bouwvergunningen is teruggelopen en ook de omzetten bij projectontwikkelaars lopen terug.

Productie van bouwmaterialen als beton, cement en bakstenen met 20 procent gedaald

Ook de productie van de bouwmaterialenindustrie krimpt. Zo lag het volume in mei 20 procent lager dan een jaar eerder nadat in het eerste kwartaal de volumes al met 9 procent waren afgenomen. Bouwbedrijven bestellen minder bouwmaterialen als beton, cement en bakstenen die vooral bij nieuwbouwprojecten worden gebruikt, omdat zij al te maken hebben met minder nieuwbouwopdrachten door vooral minder woningbouw. Verder in de keten is er nog steeds omzetgroei zoals bij de deelsector afwerking van gebouwen waar onder andere stukadoors, schilders en timmerlieden onder vallen. Deels gebeuren deze activiteiten ook veel bij renovatie maar op termijn zullen de werkzaamheden in deze deelsectoren ook minder worden als de lopende projecten gaan afnemen.

Materiaaltekorten en prijsverhogingen zo goed als verdwenen

De materiaaltekorten zijn het afgelopen half jaar flink afgenomen, doordat ook internationale handelsketens na de coronacrisis weer op gang zijn gekomen. Ook de toelevering van bouwmaterialen (van vooral technische componenten) is hierdoor weer verbeterd, waardoor bouwbedrijven minder productiebelemmeringen kennen door bouwmaterialen die niet (op tijd) geleverd kunnen worden. Door de afnemende schaarste van bouwmaterialen stijgen de prijzen minder hard. Ook de, in sommige segmenten, afnemende vraag zet hierbij de prijzen onder druk.

Bouwproductie groeit nog met 0,5 procent in 2023…

Al met al verwachten we dat de bouwproductie dit jaar nog licht groeit met 0,5 procent. Eerder gingen we nog uit van een hele beperkte krimp. De boven verwachting hoge groei van het eerste kwartaal zorgt er echter voor dat heel 2023 toch nog met een kleine plus kan afsluiten.

… maar krimp van 2,5 procent in 2024 verwacht

De hoge groei voor energiebesparingsmaatregelen in de installatiebranche zal door de gedaalde energieprijzen echter afnemen, waardoor deze steunpilaar voor de gehele bouw wegvalt. Daarnaast gaat de komende tijd dan het laat cyclische karakter van de sector doortikken. Aan het begin van de bouwketen zijn bij de nieuwbouw al duidelijk signalen van afkoeling zichtbaar, zoals de hierboven beschreven krimp bij projectontwikkeling en bouwmaterialenproductie van beton, cement en bakstenen. Dit zal zich ook verder in de keten gaan manifesteren. Hierdoor verwacht ING Research volgend jaar een krimp voor de bouwproductie van 2,5 procent. De grootste krimp sinds 2013.