PVV, VVD, NSC en BBB gaan eerst drie grote thema's bespreken

DEN HAAG - Voordat de echte formatieonderhandelingen beginnen, gaan de partijen PVV, VVD, NSC en BBB eerst van start met het bespreken van drie grote thema's. Als eerste en belangrijkste mogelijk struikelblok praten ze over rechtsstatelijkheid en beloftes vanuit de kant van de PVV, daarna wordt gekeken naar welke inhoudelijke onderwerpen belangrijk zijn en of de partijen elkaar daar kunnen vinden. Pas als laatste komt de vorm van een eventueel kabinet aan bod, zeggen ingewijden na een bericht van de NOS.

Verkenner Ronald Plasterk zal aanbevelen om de komende weken op deze manier verder te gaan met gesprekken over een eventuele kabinetsformatie. Er is bewust voor deze volgorde gekozen, stellen betrokkenen. Zorgen over de rechtsstatelijkheid van de plannen van de PVV leven al langer, vooral bij NSC en iets minder nadrukkelijk bij de VVD. Daarom is gekozen eerst dat thema te bespreken en te kijken of er genoeg ruimte is om verder te praten.

NSC-leider Pieter Omtzigt schreef in een eerdere brief al dat hij "nu geen basis om te onderhandelen" zag met de PVV. Door na de verkenningsfase wat meer tijd te nemen om hier met de vier partijen over te praten, moet worden gekeken of die basis er straks wel is. Dat betekent ook dat de gesprekken tussentijds kunnen worden gestopt. Pas als alle drie de 'hindernissen' zijn genomen, kan een echte onderhandeling van start gaan.

In zijn brief had Omtzigt het ook over inhoudelijke verschillen met de PVV. Diezelfde zorgen uitte VVD-leider Dilan Yeşilgöz eveneens, maar dan indirect. Tegenover verkenner Plasterk zei de partijleider van de liberalen dat ze alleen steun wil geven aan een kabinet dat de overheidsfinanciën binnen de perken houdt en dat de Nederlandse positie op het internationale toneel waarborgt. Dat zijn bij uitstek thema's waarop haar VVD en de PVV ver uit elkaar liggen.

Hoe dan ook wil Yeşilgöz niet zelf in een kabinet, maar door pas als laatste aan de vorm van een nieuwe regeringscoalitie te praten, verdwijnt die eis even naar de achtergrond. Geert Wilders, de leider van verkiezingswinnaar PVV, wil al langer dat de vier partijen vooral met elkaar om tafel gaan, en pas later over de vorm van een kabinet gaan praten. De discussie over eventuele gedoogsteun, zei hij dinsdag al te willen "parkeren". Ook de vraag wie in het Torentje terechtkomt, moet pas in het laatste 'blokje' aan bod komen.