ING: Weinig versnelling transport en logistiek in 2024

AMSTERDAM - Na de extremen van de pandemie en de uitbundige correctie daarna, wordt 2024 een jaar met gematigder cijfers in transport en logistiek, waaronder het reizigersvervoer. Tegelijkertijd is het vaarwater allesbehalve rustig. Zo worden de internationale handel en toeleveringsketens opnieuw opgeschud en heeft de transportsector last van de kwakkelende Duitse economie.

In eigen land is er vanuit belangrijke opdrachtgevers zoals de industrie, bouw en detailhandel komend jaar niet veel groei te verwachten. Daarmee laat het goederenvervoer de krimp van 2023 weliswaar achter zich, maar het houdt nog niet over. Bij het reizigerspubliek blijft de vraag naar vervoer toenemen, maar hier remt het aanbod af. In het OV weet de magere dienstverlening autorijders niet helemaal terug te winnen en in de luchtvaart beperken de capaciteitsgrenzen de groei.

Per saldo kan de sector hierbij dit jaar een volumegroei van 1 procent verwachten. Dit blijkt uit het nieuwe vooruitzicht transport en logistiek van ING Research.

Transport- en logistieksector per saldo licht vooruit in 2024

De grote uitslagen in de transport- en logistieksector zijn in 2024 voorbij. De terugkeer van reizigers in de luchtvaart en het OV na de pandemie neemt af en de correctie in het goederenvervoer door normalisatie van consumentenbestedingen is eveneens grotendeels achter de rug. Tegelijkertijd zorgen een mix van aanbodbeperkingen, tegenwind voor de handel en de nog niet sterk aantrekkende economie ervoor dat het opwaarts potentieel beperkt blijft.

Krimp van de bouwproductie is ongunstig, maar daar staat tegenover dat consumenten hun bestedingsruimte bij een dalende inflatie weer zien toenemen. Dit werkt via de detailhandel (waaronder e-commerce) door in het wegtransport (+0,5 procent), het pakketvervoer en de logistieke dienstverlening (1 procent), terwijl de scheepvaart na een forse volumeterugslag baat heeft bij een minder slecht jaar voor de industrie.

Aanbod en kwaliteit OV schieten te kort voor benutting van het potentieel

Ondanks de bevolkingsgroei in de afgelopen jaren, weet het OV nog niet volledig te herstellen van corona. In de tweede helft van 2023 schommelde het aantal check-ins rond de 90 procent, maar komt die drempel niet goed over. Het effect van meer thuiswerken speelt een belangrijke rol, maar dat is niet het enige, de dienstregeling in het OV is nog niet terug op niveau en de betrouwbaarheid laat te wensen over en dat drukt de groei.

Zo bereikte de NS met 89,8 procent in 2023 de laagste servicegraad in ruim 20 jaar (treinen <5 minuten te laat). Rico Luman, sectoreconoom Transport en Logistiek bij ING Research: "Tijdens de pandemie zijn er veel mensen overgestapt naar de auto en het OV lijkt nog altijd niet aantrekkelijk genoeg om in grotere getale terug te keren. Hoewel prijsstijging in 2024 uitblijft, kan dit niet voorkomen dat de groei onder de 3 procent blijft en het reizigersvolume in het OV ook de komende jaren nog niet tot het oude niveau herstelt."

Luchtvaart in het ongewis over politieke koers, maar veel groeiruimte is er niet

In Europa komt het aantal vluchten in 2024 naar verwachting vrijwel terug op het pre-coronaniveau en dat geldt sterker voor passagiers maar in Nederland is dat door omgevings- en milieubeperkingen niet het geval. De vraag naar vliegvakanties blijft ondanks verhoging van de vliegtaks sterk en de vraag is er dus in principe wel, maar het aanbod knelt en dat blijft de komende jaren zo.

Schiphol gaat uit voor groei tot 483.000 vliegbewegingen (+9 procent), maar in het seizoen is die er door pieken en personeelskrapte minder, waardoor de marge kleiner is (5 procent). Ook blijft de eerder voorgestelde verlaging tot 452.500 in de lucht hangen, is er op de tweede luchthaven Eindhoven airport geen ruimte voor groei en gaat ook Lelystad als ‘overloopluchthaven’ (voorlopig) niet open. Om deze reden richt bijvoorbeeld Transavia zich voor groei ook meer op Brussels airport (Zaventem) en wordt de Nederlandse luchtvaart afgeremd.

Geopolitieke spanning en protectionisme internationale logistiek en havens

De internationale goederenlogistiek is het jaar gestart met nieuwe ontwrichting als gevolg van het gedwongen mijden van de Rode Zee, met forse aankomstvertraging in Europese havens en uitval van aansluitende afvaarten tot gevolg. Die situatie is nog niet voorbij. Door een tijdelijk gunstig effect op vrachttarieven, kan dit voor ook voor Nederlandse bedrijven in de zeevaart wel voor een beter eerste half jaar zorgen.

De wereldhandel is in toenemende mate onderworpen aan geopolitieke spanningen en risico’s en hierdoor worden toeleveringsketens opnieuw tegen het licht gehouden. De groei blijft naar verwachting lager dan voorheen en Nederland heeft daarbij als handelsland ook last van de haperende Duitse exportmotor. Toch belooft 2024 ten opzichte van 2023 wel beter te worden omdat de vraag naar goederen vanuit consumenten weer geleidelijk meer terugkeert. Dit kan ook in de Rotterdamse haven voor lichte groei van de overslag kan zorgen.

Druk op winstgevendheid nog niet voorbij, maar bedrijven nog niet massaal in de problemen

Na goede jaren heeft de winstgevendheid van bedrijven in transport en logistiek door minder vraag, hogere kosten en tariefdruk na goede jaren een tik gekregen in 2023. Hoewel de financiële uitdagingen in 2024 met verder stijgende loonkosten nog niet voorbij zijn, komen de meeste bedrijven nog niet meteen in de problemen. Zo steeg het aantal faillissementen bij bedrijven in transport en logistiek (excl. eenmanszaken) weliswaar sterk van 110 tot 189 in 2023, maar uitgedrukt in een percentage was dit met 1,5 procent nog altijd minder dan in 2019 (1,9) en veel minder dan in de periode na 2009-2014 2013.

CO2-intensiteit transportsector toont voorzichtig gunstige beweging

De CO2-uitstoot van de Nederlandse transport lijkt een blijvende stap te hebben gezet naar ontkoppeling van de economische bijdrage. Ook na herstel blijft de CO2-uitstoot duidelijk lager dan voorheen, ook al werd er in 2023 minder verdiend. Uit jaarcijfers over 2022 bleek dat het Nederlandse wegtransport, waaronder pakketvervoerders, de meeste CO2-reductie hebben geboekt ten opzichte van de jaren daarvoor, wat verklaarbaar is door de inzet van efficiëntere diesels en nu geleidelijk elektrische voertuigen. Zo was eind 2023 2,3 procent van het bestelwagenpark inmiddels zero-emissie, waaronder relatief veel pakketvervoerders die vaker actief zijn in steden.

Deze trend van elektrificatie in het wegvervoer zet met de subsidieregeling, rapportageverplichtingen voor grote bedrijven en de start van de zero-emissiezones (2025) naar verwachting door.