Na flinke krimp in 2023 trekt de Nederlandse goederenexport dit jaar weer wat aan
AMSTERDAM - De Nederlandse economie had in 2023 last van hoge energieprijzen en afkoeling van de wereldconjunctuur. Dat gold zeker ook voor de Nederlandse goederenexport. Na een jaar van forse krimp zijn de vooruitzichten voor de Nederlandse goederenhandel nu weer wat gunstiger. Bedrijven zijn weliswaar wat positiever gestemd over de handel met het buitenland, maar dat duidt slechts op een gematigde groei van de goederenexport in 2024, meldt ING Research.
Flinke krimp van goederenexport in 2023
In de eerste drie kwartalen van 2023 kromp de Nederlandse goederenexport flink. In het laatste kwartaal volgde een heel lichte groei. Daarmee was de ontwikkeling van de Nederlandse goederenexport zelfs wat zwakker dan die van de wereldgoederenhandel. Dit was mede het gevolg van de energiecrisis. Hoge gasprijzen raakten onze belangrijkste (Europese) handelspartners sterker dan economieën elders in de wereld.
Tegelijkertijd zag ook de rest van de wereld de goederenvraag gedurende 2023 afnemen, door verslechtering van de wereldconjunctuur en de verhoogde financieringskosten. Door deze combinatie van de energiecrisis en de bredere teruggang van de wereldhandel lag de Nederlandse goederenexport in de eerste drie kwartalen gemiddeld zelfs zo’n 3% lager dan de piek van eind 2022, waardoor de goederenuitvoer in het jaar 2023 uiteindelijk op -1,6% krimp uitkwam ten opzichte van 2022.
Krimp niet beperkt tot energie-intensieve export
De krimp in onze export was breed gedragen en zichtbaar in alle goederencategorieën, behalve in de categorie transportmiddelen. In de eerste drie kwartalen van 2023 werden zowel energie-intensieve producten (zoals metaal en chemische producten) als ook investeringsgoederen (zoals machines) minder verkocht aan het buitenland. Zo was de teruggang van de goederenexport wijdverbreid onder alle bedrijfstakken die zakendoen met het buitenland.
Transportmiddelen leken de positieve uitzondering, maar dat was vooral vanwege late uitvoering van eerdere orders: wereldwijde problemen in de aanvoering van halffabricaten (zoals chips) -onder andere als gevolg van langdurige lockdowns in China, de wereldwijd sterke goederenvraag en de beperkte zeevervoercapaciteit- beperkten eerder juist de exportcijfers van transportmiddelen.
In het laatste kwartaal van 2023 nam de export van ons land weer licht toe, met een minieme 0,2% ten opzichte van het kwartaal ervoor. Hoewel officiële cijfers nog niet beschikbaar zijn, lijken we op basis van onder andere industrieproductiecijfers en bedrijvennieuws de exportgroei in het vierde kwartaal vooral toe te kunnen schrijven aan machines, chemie en voeding.
Toenemende, maar trage exportgroei verwacht
Nu is de vraag of de recente goederenexportgroei zich in 2024 voortzet. Onze visie is van wel. Enigszins hoopgevend is dat de groei van de internationale handel in het vierde kwartaal van 2023 geen Nederlandse uitzondering bleek. Hoewel nog niet erg overtuigend, zagen we namelijk ook de totale wereldgoederenhandel recent weer terugkeren naar groei. We ramen voor de Nederlandse goederenexport groei voor alle kwartalen van 2024, maar wel in een traag (en toenemend) tempo.
Weliswaar voorzien we dat de economische groei in het eurogebied, de bestemming van bijna 60% van de Nederlandse goederenexport, in 2024 wat aantrekt, maar dat tempo is niet om over naar huis te schrijven. Daar komt bij dat we voor de VS, goed voor 5% van de Nederlandse goederenuitvoer, op een groeivertraging rekenen. De Amerikaanse economie heeft verrassend lang sterke groei gekend, maar tekenen van afkoeling beginnen daar nu toch zichtbaar te worden.
Onzekerheid na een pril begin
Onzekerheid is er ook volop, niet in de minste plaats vanwege geopolitieke spanningen. Waarschijnlijk is het Nederlandse uitvoercijfer voor het vierde kwartaal wat opgeblazen door een extra grote leveringen van de machine-industrie, in anticipatie op de exportbarrières (bijvoorbeeld op de export naar China) die per 1 januari 2024 zijn aangescherpt. Die exportbeperkingen kunnen begin 2024 voor een terugval in de totale goederenuitvoerstatistiek zorgen.
Iets aangetrokken bedrijfssentiment over buitenlandse handel wijst op lichte groei
Onze visie van (voorzichtig) doorzettende groei wordt bevestigd door indicatoren voor de Nederlandse goederenexport gebaseerd op de meest recente kwartaalenquête onder niet-financiële bedrijven. Die zijn recent iets aangetrokken. Nederlandse bedrijven zijn vooral wat optimistischer geworden over de internationale concurrentiepositie. Die zou, vooral buiten de EU, in de voorgaande drie maanden wat verbeterd zijn. Mogelijk komt dit doordat de koers van de euro in het vierde kwartaal van 2023 wat lager lag dan in het kwartaal ervoor. Ook over de ontwikkeling van de buitenlandse omzet steeg het sentiment.
Als we kijken naar het niveau van sentimentsindicatoren voor de export, dan wordt duidelijk dat deze veelal iets onder het langjarig gemiddelde liggen. Dat bevestigt het beeld van een toename in de goederenexport in een zwak tempo gedurende 2024. Kortom, een veel positievere ontwikkeling van de goederenexport dan in 2023, maar ook geen reden voor groots optimisme.