Illegale handel in bloed floreert in Bulgarije
24-05-2011 13:09 | Buitenland | auteur de redactie
SOFIA - Toen haar 85-jarige echtgenoot een spoedoperatie moest ondergaan kreeg Slavka Petrova van de artsen te horen dat ze zelf voor het bloed moest zorgen dat haar man toegediend zou moeten worden. Dus verbeet ze zich en ging ze naar de zwarte markt voor de bloedbank. Dit is de grimmige werkelijkheid waarmee patiënten en hun families in Bulgarije worden geconfronteerd. Het land kampt met een schrikbarend tekort aan bloeddonors, ziekenhuizen hebben nauwelijks geld en bloedhandelaren doen goede zaken.
De handel in bloed en bloedproducten is weliswaar verboden, de boete kan oplopen tot vijfduizend euro, maar een illegale bloedtransactie valt moeilijk te bewijzen. Om een illegale bloeddonor te kunnen vervolgen is een aangifte van de afnemer nodig, maar mensen die op de zwarte markt bloed kopen doen dat uit wanhoop en beschouwen de donors als reddende engelen.
Op bankjes en cafés in de buurt van de bloedbank kijken mannen uit naar potentiële klanten. Lang hoeven ze niet te wachten.
"Al voor ik had besloten wat ik zou doen stonden er drie mannen voor mijn neus en eentje vroeg me welke bloedgroep ik nodig had", zegt de 82-jarige oud-ambtenaar Petrova.
De prijs kan nog wel eens belemmering vormen.
"Toen ze zeiden dat het me 250 euro zou kosten dacht ik: 'Mijn god, dat is mijn hele pensioen'," vertelt ze. "Ik bleef een tijdje stil en toen verlaagden ze de prijs tot tweehonderd euro."
Als er overeenstemming is bereikt over de prijs wordt er een donor opgetrommeld, die zich bij de bloedbank meldt en zich daar voordoet als familielid van de patiënt die bloed nodig heeft. Hij staat bloed af en verkoopt het donorbewijs vervolgens aan de koper.
Zijn het reddende engelen of uitknijpers? Oud-journaliste Maria Sjipkovenska kiest voor de eerste optie. Zij moest haar toevlucht nemen tot betaalde bloeddonors toen haar 89-jarige moeder geopereerd moest worden vanwege een gebroken dijbeen. Ze had graag zelf bloed willen geven maar volgens haar huisarts was ze geen geschikte donor.
"Zij (de donors, red.) geven je iets onbetaalbaars waar je op een andere manier niet aan kunt komen", zegt Sjipkovenska. Ook de handelaren zelf vinden dat ze goed werk doen.
"Ik vind het geen misdaad om mensen in nood te helpen", zegt een van hen tegen Associated Press. "Ik ben al jaren werkloos en door bloed te verkopen kan ik mijn gezin onderhouden." Medewerkers van de bloedbank weten maar al te goed wat er gebeurt, maar voelen zich niet bij machte er iets aan te doen. Hoogstens vragen ze de politie bloedhandelaren die bij de ingang van de bloedbank rondhangen weg te sturen.
De onderdirecteur van de bloedbank, Natalia Masjarova, bevestigt dat de handel in bloed niet aangepakt kan worden.
"Het is niet legaal, maar iedereen die dat wil mag bloed doneren", zegt ze. De bloedbank ondervindt wel nadelen van de illegale handel. Bloed dat besmet blijkt met hiv of hepatitis B of C wordt weggegooid en de donor komt op een zwarte lijst te staan, maar dat kost tijd en de donor krijgt direct nadat hij bloed heeft afgestaan een donorbewijs. Het gedoneerde bloed wordt pas daarna onderzocht.
De baas van de bloedbank, Andrej Andrejev, ontkent dat er een tekort aan donorbloed bestaat en roept mensen op niet hun toevlucht te zoeken tot de zwarte markt. Maar Roemen Dimitrov, chirurg in een van de grootste ziekenhuizen van de hoofdstad Sofia, zegt elke dag tegen het gebrek aan donorbloed op te lopen.
"We moeten familieleden van onze patiënten vaak om een donorbewijs vragen, omdat we van de bloedbank slechts een liter bloed krijgen voor een operatie. En in sommige gevallen hebben we twee liter of meer nodig", zegt Dimitrov. "Door het gebrek aan bloed moeten operaties soms weken worden uitgesteld."
Tot 1989, toen er een eind kwam aan het communistische regime, waren Bulgaren enthousiaste bloeddonors. Dienstplichtige soldaten kregen voor elke keer dat ze bloed gaven twee dagen verlof. Maar de laatste twintig jaar zijn de vrijwillige bloeddonaties gestaag afgenomen. Momenteel geven 23 op de duizend mensen vrijwillig bloed. Van alle Europese landen tellen alleen Albanië, Bosnië en Moldavië minder donors.
"De meeste mensen geven alleen bloed als een familielid of vriend het nodig heeft", zegt Stavri Tosjkov, een vooraanstaande hematoloog. "Het is moeilijk om daar verandering in te brengen. De economische malaise heeft gezorgd dat er minder waarde wordt gehecht aan belangrijke zaken als solidariteit, medeleven en hulpvaardigheid."
Het Rode Kruis en de christelijk orthodoxe kerk zijn met Pasen een twee maanden durende campagne begonnen om donors te werven. "Alleen op deze manier kan een eind worden gemaakt aan de illegale handel", zegt Evelina Dinkova, een van de mensen achter de campagne.
©Novum/AP | Transport Online
De handel in bloed en bloedproducten is weliswaar verboden, de boete kan oplopen tot vijfduizend euro, maar een illegale bloedtransactie valt moeilijk te bewijzen. Om een illegale bloeddonor te kunnen vervolgen is een aangifte van de afnemer nodig, maar mensen die op de zwarte markt bloed kopen doen dat uit wanhoop en beschouwen de donors als reddende engelen.
Op bankjes en cafés in de buurt van de bloedbank kijken mannen uit naar potentiële klanten. Lang hoeven ze niet te wachten.
"Al voor ik had besloten wat ik zou doen stonden er drie mannen voor mijn neus en eentje vroeg me welke bloedgroep ik nodig had", zegt de 82-jarige oud-ambtenaar Petrova.
De prijs kan nog wel eens belemmering vormen.
"Toen ze zeiden dat het me 250 euro zou kosten dacht ik: 'Mijn god, dat is mijn hele pensioen'," vertelt ze. "Ik bleef een tijdje stil en toen verlaagden ze de prijs tot tweehonderd euro."
Als er overeenstemming is bereikt over de prijs wordt er een donor opgetrommeld, die zich bij de bloedbank meldt en zich daar voordoet als familielid van de patiënt die bloed nodig heeft. Hij staat bloed af en verkoopt het donorbewijs vervolgens aan de koper.
Zijn het reddende engelen of uitknijpers? Oud-journaliste Maria Sjipkovenska kiest voor de eerste optie. Zij moest haar toevlucht nemen tot betaalde bloeddonors toen haar 89-jarige moeder geopereerd moest worden vanwege een gebroken dijbeen. Ze had graag zelf bloed willen geven maar volgens haar huisarts was ze geen geschikte donor.
"Zij (de donors, red.) geven je iets onbetaalbaars waar je op een andere manier niet aan kunt komen", zegt Sjipkovenska. Ook de handelaren zelf vinden dat ze goed werk doen.
"Ik vind het geen misdaad om mensen in nood te helpen", zegt een van hen tegen Associated Press. "Ik ben al jaren werkloos en door bloed te verkopen kan ik mijn gezin onderhouden." Medewerkers van de bloedbank weten maar al te goed wat er gebeurt, maar voelen zich niet bij machte er iets aan te doen. Hoogstens vragen ze de politie bloedhandelaren die bij de ingang van de bloedbank rondhangen weg te sturen.
De onderdirecteur van de bloedbank, Natalia Masjarova, bevestigt dat de handel in bloed niet aangepakt kan worden.
"Het is niet legaal, maar iedereen die dat wil mag bloed doneren", zegt ze. De bloedbank ondervindt wel nadelen van de illegale handel. Bloed dat besmet blijkt met hiv of hepatitis B of C wordt weggegooid en de donor komt op een zwarte lijst te staan, maar dat kost tijd en de donor krijgt direct nadat hij bloed heeft afgestaan een donorbewijs. Het gedoneerde bloed wordt pas daarna onderzocht.
De baas van de bloedbank, Andrej Andrejev, ontkent dat er een tekort aan donorbloed bestaat en roept mensen op niet hun toevlucht te zoeken tot de zwarte markt. Maar Roemen Dimitrov, chirurg in een van de grootste ziekenhuizen van de hoofdstad Sofia, zegt elke dag tegen het gebrek aan donorbloed op te lopen.
"We moeten familieleden van onze patiënten vaak om een donorbewijs vragen, omdat we van de bloedbank slechts een liter bloed krijgen voor een operatie. En in sommige gevallen hebben we twee liter of meer nodig", zegt Dimitrov. "Door het gebrek aan bloed moeten operaties soms weken worden uitgesteld."
Tot 1989, toen er een eind kwam aan het communistische regime, waren Bulgaren enthousiaste bloeddonors. Dienstplichtige soldaten kregen voor elke keer dat ze bloed gaven twee dagen verlof. Maar de laatste twintig jaar zijn de vrijwillige bloeddonaties gestaag afgenomen. Momenteel geven 23 op de duizend mensen vrijwillig bloed. Van alle Europese landen tellen alleen Albanië, Bosnië en Moldavië minder donors.
"De meeste mensen geven alleen bloed als een familielid of vriend het nodig heeft", zegt Stavri Tosjkov, een vooraanstaande hematoloog. "Het is moeilijk om daar verandering in te brengen. De economische malaise heeft gezorgd dat er minder waarde wordt gehecht aan belangrijke zaken als solidariteit, medeleven en hulpvaardigheid."
Het Rode Kruis en de christelijk orthodoxe kerk zijn met Pasen een twee maanden durende campagne begonnen om donors te werven. "Alleen op deze manier kan een eind worden gemaakt aan de illegale handel", zegt Evelina Dinkova, een van de mensen achter de campagne.
©Novum/AP | Transport Online