Oppositie wil nu van Rutte af, GL en PvdA bepleiten zakenpremier

DEN HAAG - Demissionair premier Mark Rutte kan na de val van zijn vierde kabinet opnieuw een door de oppositie breed gesteunde motie van wantrouwen verwachten. Als zo'n motie wordt aangenomen, kan Rutte ook demissionair niet aanblijven. Voor een meerderheid is wel steun van een van de coalitiepartijen nodig en het is maar zeer de vraag of zij die stap willen nemen.

PvdA en GroenLinks zeggen bij Nieuwsuur met zo'n motie te komen, of deze te steunen. Oppositieleider Geert Wilders wil namelijk ook dat Rutte direct weggaat als premier. "Hij moet meteen opstappen", twitterde Wilders.

Wat PvdA-voorvrouw Attje Kuiken en GroenLinks-leider Jesse Klaver betreft, komt er een zakenpremier in de plaats totdat er verkiezingen zijn geweest en een nieuw kabinet wordt beëdigd. Die interim-premier moet afstand hebben tot de politiek. "Er zijn echt geschikte kandidaten", denkt Klaver. Kuiken wil "de politieke angel" eruit halen en "de politieke angel heet nu Mark Rutte".

Andere partijen

Deskundigen denken overigens niet dat een zakenpremier zomaar kan worden aangewezen. "Dat gaat zo maar niet", zegt historicus Bert van den Braak op Twitter. De Tweede Kamer moet dan een heel formatieproces opstarten, met een verkenner, een informateur en formatieonderhandelingen. Hoogleraar staatsrecht Wim Voermans sluit zich daarbij aan. Een interim-minister-president zonder een heel nieuw interim-kabinet kan niet zomaar, zegt hij: "Een nieuwe mp parachuteren in een demissionair kabinet kan niet in ons systeem."

Ook van partijen als de SP, de Partij voor de Dieren, BBB en kleinere rechtse partijen wordt verwacht dat zij een motie kunnen steunen. "Laat dit het einde zijn van het tijdperk Rutte", zei PvdD-leider Esther Ouwehand bij de val van het kabinet. SP-leider Lilian Marijnissen wil een "Nederland zonder Rutte". Tegen de Telegraaf bevestigt BBB-leider Caroline van der Plas haar steun voor de motie.

Coalitiepartners

Minder zeker is de vraag of ook D66, CDA of ChristenUnie een motie zullen steunen. Laatstgenoemde partij kwam deze week wel in harde aanvaring met Rutte. Onoverbrugbare tegenstellingen tussen voornamelijk ChristenUnie en VVD leidden tot de val van het kabinet. PvdA'er Kuiken wijst bovendien op de harde woorden die vooral het CDA uitsprak over de opstelling van de premier.

Ook is nog onduidelijk of de SGP voor zo'n motie zou stemmen. De kleine conservatief-christelijke partij is vaak loyaal aan het kabinet en steunt niet snel een motie van wantrouwen.

Kamerdebat maandag

De Tweede Kamer debatteert maandag de hele dag over de kabinetsval en de ontstane politieke crisis.